تفاوت‌های چشمگیر بین کوره‌های آجرپزی سنتی و مدرن، یک ویژگی مهم در تحولات صنعت آجرپزی است که تاریخچه‌ای چند هزار ساله را در زمینه تولید این مصالح ساختمانی نشان می‌دهد. کوره آجرپزی سنتی که به عنوان کوره دستی نیز شناخته می‌شود، از قدمت و تاریخچه بلندی برخوردار است و به عنوان یک هنر و فن باستانی در حوزه صنعت آجرپزی ایران شناخته می‌شود.
کوره آجرپزی سنتی عمدتاً به صورت دستی و با استفاده از تجربه و مهارت کارگران ماهر اجرا می‌شود. این نوع کوره با تکنولوژی‌های سنتی و مواد اولیه محلی تولید می‌شود و معمولاً به عنوان یک نماد از فرهنگ و هنر محلی در نظر گرفته می‌شود.
در مقابل، کوره آجرپزی مدرن به عنوان یک قطب تولید در کارخانه‌ها به کار می‌رود. این نوع کوره با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته، اتوماسیون و کنترل دقیق فرآیند تولید، بهبود قابل ملاحظه‌ای در کیفیت و حجم تولید آجرها داشته است. از مزایای کوره آجرپزی مدرن می‌توان به کارایی بالا، صرفه‌جویی در انرژی و زمان، و توانایی تولید انواع آجرهای مختلف اشاره کرد.
سایت جهان نما در این مطلب به بررسی جزئیات این دو نوع کوره پرداخته و اطلاعات جامعی از روش‌ها، مواد و فنون مورد استفاده در آجرپزی سنتی و مدرن ارائه کرده است. این بررسی نقاط قوت و ضعف هر کدام از این دو روش را برجسته می‌کند و به خوانندگان این امکان را می‌دهد تا با درک عمیق‌تری به دنیای پیچیده و جذاب آجرپزی نگاه کنند.
کوره آجر پزی سنتی چیست و عملکرد آن چگونه است؟
نزدیک به هفت هزار سال می‌گذرد که انسان‌ها از کوره‌های آجرپزی دستی برای ساخت آجرهای دستی به منظور ایجاد سازه‌های فرهنگی و تاریخی از جمله مدارس، مساجد، عبادتگاه‌ها، کاخ‌ها و ساختمان‌های باستانی بهره‌مند می‌شوند.
حدود دویست سال گذشته، این کوره‌های آجرپزی سنتی به طور گسترده در سراسر ایران و به ویژه در اطراف تهران، فعالیت داشتند؛ اما امروزه، به جز برخی مناطق مثل محدوده میدان شوش، جاده قدیم ری و هاشم‌آباد در اطراف تهران و برخی نقاط از شهرهای دیگر کشور، هیچ گونه اثری از کوره آجرپزی قدیمی در ایران باقی نمانده است.
در دوران گذشته، این کوره‌های آجرپزی برای تهویه هوا از دودکش‌های بلند بهره‌می‌بردند، به گونه‌ای که بلندای برخی از دودکش‌ها به ارتفاع ۳۰ متر هم می‌رسید.
فرآیند ساخت انواع کوره‌های آجرپزی سنتی و تولید آجرها در آن به گونه‌ای طراحی شده است که همه مراحل آجرپزی، از تهیه گل و خاک تا قالب‌گیری و پخت، به‌طور کامل با استفاده از دست و ابزارآلات دستی اجرا می‌شوند.
آجر سنتی خشتی از جمله محصولات برجسته‌ای است که در کوره‌های آجرپزی سنتی تولید می‌شود. این آجرها امروزه به عنوان یک جزء حیاتی در نماهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها و سازه‌های تاریخی به کار گرفته می‌شوند.
مراحل ساخت آجر دستی در داخل کوره آجر پزی قدیمی
تولید آجرهای دستی در داخل کوره‌های آجرپزی سنتی، به تبع مراحل زیر انجام می‌شود:
۱. آماده‌کردن گِل
۲. قالب‌گیری از گِل
۳. خشک کردن قالب گِلی در آفتاب
۴. انبار کردن قالب گِلی خشک شده برای کامل خشک شدن
۵. وارد کردن قالب‌ها به داخل کوره آجرپزی سنتی
۶. پخت در دمای ۹۵۰ درجه سانتی‌گراد
کوره‌های آجرپزی به تفکیک بین سنتی یا مدرن، در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، به صفحه اصلی وبلاگ جهان نما به نشانی jahannama.shop مراجعه فرمایید.
پیشنهاد سایت : ترکیب چوب و آجر در طراحی نمای ساختمان
اجزا داخل کوره آجرپزی سنتی و ساز و کار آن
کوره‌های آجرپزی سنتی، با بهره‌گیری از تجربیات و مهارت‌های بسیار کارگران، به ساختاری متشکل از اتاق‌های به هم پیوسته با دیواره‌هایی که از کاهگل آغشته شده‌اند، تشکیل می‌شوند. استفاده از کاهگل در این دیوارها از مزایای زیادی برخوردار است که جلوگیری از هدر رفت گرما و افزایش مقاومت در برابر حرارت را دربرمی‌گیرد.
۱. مقاومت بیشتر در برابر گرما:
کاهگل به دلیل خاصیت‌های خود، مقاومت بسیاری در برابر گرما دارد. این ویژگی باعث می‌شود که کوره‌های آجرپزی سنتی با اجتناب از هدر رفت گرما، به بهره‌وری بالاتری در فرآیند پخت آجرها برسند.
۲. مقاومت بهتر در برابر حرارت:
کاهگل نسبت به مواد دیگر مانند سیمان، مقاومت بهتری در برابر حرارت ارائه می‌دهد. این ویژگی موجب افزایش عمر مفید کوره و کاهش نیاز به تعمیرات مکرر می‌شود.
سوخت کوره‌های آجرپزی قدیمی از طریق گاز طبیعی تأمین می‌شود. حرارت توسط مشعل‌هایی که روی سقف کوره قرار دارند به سوراخ‌هایی انتقال می‌یابد که به شکل عمودی تا محل خشت‌ها ادامه دارند. همچنین، تونل‌های پیوسته در دیواره‌ها و کف کوره آجرپزی سنتی وجود دارند که وظیفه هواکش را بر عهده دارند. این ساختارهای پیچیده نشان از دقت در طراحی و استفاده موثر از منابع حرارتی و سوخت در این کوره‌ها دارد.
کار در کوره آجرپزی قدیمی به چه صورت است؟
اشتغال در حوزه کوره آجرپزی، بدون تردید، یکی از پیچیده‌ترین و دشوارترین حرفه‌های موجود به شمار می‌آید. کارگرانی که در این زمینه مشغول به کار هستند، مجبور به حضور در محل کار در زمان‌هایی هستند که هوا هنوز سرد و خنک است و تا زمانی که گرمای آفتاب به حداکثر می‌رسد، موظف به ادامه فعالیت خود می‌شوند.
دمای بسیار بالای کوره آجرپزی به گونه‌ای است که حتی با وجود گرمای آفتاب، امکان ادامه به کار بسیار مشکل و حیاتی ناپذیر است. این محیط کاری فراگیر حاوی گرد و غبار، ریزگردها و شرایطی اقلیمی غیرمساعد است. با این تمام مشکلات، با وجود حقوق حداقل و شرایط سخت، بسیاری از کارگران در این زمینه ادامه به کار خود می‌دهند. این واقعیت نشان‌دهنده تعهد و استقامت بی‌پایان این کارگران در مواجهه با چالش‌های فیزیکی و شغلی است و نمایانگر میزان عشق و اراده آنها در ادامه این حرفه دشوار می‌باشد.
انواع کوره های آجرپزی مدرن به چه صورت است؟
در دنیای امروز با تنوع آجرها و پیشرفتهای صنعت، کوره‌های آجرپزی نیز با توجه به نوع و کیفیت آجر، انواع مختلفی دارند. در زیر، این کوره‌ها به صورت خلاصه معرفی شده و سپس به بررسی هرکدام پرداخته شده است:
۱. کوره تنوری
۲. کوره تونلی
۳. کوره هوفمان
کوره آجرپزی تونلی
کوره‌های آجرپزی تونلی، به عنوان یک نمونه پیشرفته و مدرن در دنیای آجرپزی، با ویژگی‌های منحصر به فرد و ساز و کاری هوشمندانه، به عنوان یک اقتحام در حوزه تولید آجرها محسوب می‌شوند. این کوره‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، قدرت توزیع گرما را به بهره‌وری بالا برده و مصرف انرژی را به حداقل ممکن کاهش داده‌اند.
در ساختار تونلی این کوره‌ها، دیوارهای درونی به عنوان قلب توزیع گرما عمل می‌کنند، به‌طوری که هر بخش از واگن آجر با حرکت به این مرحله از کوره، به‌طور کامل و یکنواخت پخته و آماده به مرحله بعدی انتقال می‌یابد. این روش پیشرفته نه‌تنها به افزایش کارایی در تولید آجرها کمک کرده، بلکه همچنین تاثیر مثبتی بر کیفیت نهایی محصولات دارد. از این رو، کوره‌های آجرپزی تونلی به عنوان نمونه‌ای از ادغام موفقیت‌آمیز فناوری و صنعت در زمینه ساخت مصالح ساختمانی به شناخته شده‌اند.
کوره آجری هوفمان
کوره آجرپزی هوفمان، نمونه‌ای از نخستین ابداعات و ابتکارات یک فرد اروپایی به نام خودش، به شمار می‌آید. این کوره که از تکنولوژی پیشرفتهای بهره می‌برد، به منظور بهبود فرآیند پخت آجرها و افزایش بهره‌وری تولید به کار می‌رود. در این نوع کوره، آجرها به صورت ثابت در داخل کوره قرار می‌گیرند و سپس آتش به طور مداوم بر روی این آجرها عمل می‌کند، فرآیندی که به پخت و آماده‌سازی یکنواخت و بهینه آجرها منجر می‌شود.
از ویژگی‌های برجسته کوره آجرپزی هوفمان می‌توان به کنترل دقیق دما، فشار و زمان پخت اشاره کرد. این امکانات پیشرفته باعث می‌شود که فرآیند پخت آجرها به نحوی صورت گیرد که بهترین کیفیت و استحکام در محصولات حاصله حفظ شود. علاوه بر این، استفاده از این کوره به مدیران و تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا کنترل دقیقی بر روی پارامترهای تولید داشته باشند و بهینه‌سازی در فرآیند تولید آجرها را به دست آورند.
با این نگاه، کوره آجرپزی هوفمان نه تنها نمادی از پیشرفت تکنولوژی در صنعت آجرپزی است بلکه نقلیه‌ای است که به کمک این ابتکار فردی اروپایی، فرآیند سنتی تولید آجرها به یک فرآیند مدرن‌تر و بهینه تبدیل شده است..
پیشنهاد سایت : ترکیب آجر و سنگ در طراحی نمای ساختمانی